Çince…
Bir yandan da yeni İpek Yolları diyebileceğimiz Kuşak ve Yol Girişimini tüm hızıyla sürdürüyor.
Burada Orta Asya ülkelerinin yanı sıra İran ve Türkiye de çok önemli roller oynuyor. Sonra ayrıntılı olarak yazarız.
Bir yandan da yeşil yatırımlara yükleniyor. Çin, bu yılın ilk dört ayında toplam 62 gigawatt bağlantılı güneş ve rüzgar yatırımını tamamladı.
Dört aylık bu kapasitenin ne kadar olduğunu biliyor musunuz? Almanya’nın toplam rüzgar enerjisi kapasitesi Türkiye’nin 5 katı…
ABD BORÇ LİMİT KRİZİ AŞILDI, BORÇLANMAYA DEVAM
Peki bu ülkeyi ‘en büyük tehdit’ olarak gören ABD ne yapıyor? Borç limiti kriziyle uğraştı.
Dünyanın en büyük ekonomisinin parası tükeniyordu. Ancak, bir yasa nedeniyle, hükümet daha fazla borçlanamadı. Hükümet borç tavanını yükseltmek için Kongre’ye başvurdu. Ödünç almaya hemen izin verilmedi. 1 Haziran’a kadar devlet borçlarını ödeyebildi, ondan sonrası sel demekti. Piyasalar, borsalar biraz sarsıldı.
Dev İktisat temerrüde düşme (borçlarını ödeyememe) ve kredi notunu düşürme tehlikesiyle karşı karşıyaydı.
Neyse nihayet (Cumartesi) aylardır süren çıkmaz sona erdi. ABD Lideri Biden ve Kongre anlaştı. Varsayılan ihtiyati tedbir anlaşmasını yaptılar. Demokratlar ve Cumhuriyetçiler, uzun bir müzakere maratonunun ardından iki yıl boyunca hükümet harcamalarının bir kısmını kısmaya ve borç limitini yükseltmeye karar verdiler.
Eninde sonunda anlaşacaklarını varsaydım, pek umursamadım. Bu borç krizi ABD’de periyodik olarak yaşanıyor. Bazılarında Kongre ve yönetim çabuk anlaşır, bazılarında ise daha uzun sürer ve işletme borçlarını ödeyememe riskine girer.
Burada önemli olan ABD’nin ağır borçlu olmasıdır. ABD’nin iç borcu 2000 yılı başında 5,7 trilyon iken bugün 31,4 trilyona fırladı. Borç bombasının tik takları giderek yükseliyor.
Bir hesap yaptılar: 2000 ile 2022 arasında Amerikan ekonomisi toplamda yüzde 150 büyürken borç artışı yüzde 450 oldu. Bu terazi o kadar ağır değil.
ALMANYA resesyona giriyor
Avrupa’ya bir göz atalım ve ardından çok değerli bir şeye geçelim. Almanya resesyona girdi; Yılın ilk çeyreğinde yüzde 0,3 küçülen ekonomi teknik sakinlik dönemindeydi… Çünkü Alman ekonomisi 2022’nin son çeyreğinde yüzde 0,5 küçüldü.
Yüksek enflasyon tüketicilerin tüketimden kaçınmasına neden olurken, artan elektrik fiyatları endüstriyel üretimi durdurdu. Bir ekonomi arka arkaya iki çeyrek küçülürse, teknik olarak sakindir.
Bakalım yılın ikinci çeyreğinde büyüme nasıl olacak, Almanya resesyondan çıkacak mı?
PİL YATIRIMLARI PATLADI; ÇİN 4 YILDA 300 MİLYAR DOLAR YATIRIM YAPTI
Gelelim geleceğimizi şekillendirecek bir konuya… Pil sektörü… Dünyamız yeşil dönüşümle çok değerli bir değişim sürecinin başlangıcında… Fosil yakıtlarla çalışanların payı azalırken elektrikli araçlara talep hızla artıyor. Bu yıl dünyada satılan her beş arabadan biri elektrikli olacak. Bu kapsamda pil teknolojisi ve bu alanda yapılan yatırımlar ön plana çıkıyor.
Elektrikli araçlara yönelik küresel talep patlamasının önümüzdeki dönemde de devam etmesi beklenirken, Çin, ABD, Güney Kore ve Almanya gibi ülkeler bu talebi karşılamak için gerekli altyapı ve üretim imkanlarını hızla seferber etti. Özellikle Avrupa’da pil arzı talebin çok gerisinde ve bu durumun 2030 yılına kadar sürmesi bekleniyor.
Dünyanın en büyük pil üreticisi olan Çin, 2019-22 ortasındaki 4 yılda yeni lityum iyon pil fabrikalarına yaklaşık 300 milyar dolar yatırım yaptı. 2022’de bir önceki yıla göre yüzde 24 artışla toplam 131 milyar dolar yatırım yapacağını açıkladı ve bu toplam yatırımın yüzde 74’ünü oluşturdu.
Bu yatırımların bir sonucu olarak, küresel lityum-iyon pil üretimi önümüzdeki 10 yılda beş kat artacaktır. Çin, yeni yatırımları sayesinde bu on yılın sonunda da en büyük üretici olmaya devam edecek. Çin’in 2030 yılına kadar dünyadaki lityum-iyon pillerin yüzde 69’unu üreteceğini iddia ediyor.
AKÜ ÜRETİM KAPASİTESİ OLARAK ORTA DÜNYANIN EN BÜYÜK AÇIK ÜRETİMİ
Ülkelere kıyasla pil üretim kapasitesi açısından Çin, açık orta dünyanın en büyüğüdür. 2022 prestijiyle dünya üretim kapasitesindeki payı yüzde 77. Çin’in ardından geçen yıl bir dizi yatırımla üretim kapasitesini artıran Polonya yüzde 6’lık paya sahip. Polonya hala tüm Avrupa ülkelerinin toplam üretim kapasitesinin yüzde 14’üne sahip. Ardından dünyanın toplam üretim kapasitesinin yüzde 6’sına sahip olan ABD geliyor.
Ulaşım segmentini karbonsuzlaştırmaya yönelik artan taleple birlikte, elektrikli araçlara güç sağlayan pilleri üreten şirketler değerli bir ivme kazandı. Elektrikli araçlarda ve elektrik şebekelerinde güç depolama uygulamaları için lityum-iyon piller benimsendikçe talep hızla artıyor.
Küresel elektrikli araç aküsü pazarının 2019 ve 2028 ortalarında 17 milyar dolardan 95 milyar doların üzerine çıkması bekleniyor. İçten yanmalı motorlu araçların durmadan sona yaklaştığı tahmin ediliyor. General Motors, içten yanmalı motorlu araç satışını 2035 yılına kadar durdurmayı hedeflediğini açıklarken, Audi, 2033 yılına kadar bu tür modellerin üretimini durdurmayı planlıyor.
PAZAR ASYA ŞİRKETLERİNİN ELİNDE.
ABD ve Avrupa’nın yerli pil üretimini artırma çabalarına rağmen Asyalı üreticiler pazara hakim olmaya devam ediyor. Dünyadaki elektrikli araç akülerinin üçte biri Çinli şirketten geliyor. 2022 yılına kadar pil pazarının yüzde 56’sını Çinli şirketler oluşturuyor, ardından Koreli şirketler (yüzde 26) ve Japon üreticiler (yüzde 10) geliyor.
Çin’in lider pil tedarikçisi CATL, 2021’de yüzde 32 olan pazar payını 2022’de yüzde 34’e çıkardı. CATL, Tesla, Peugeot, Hyundai, Honda, BMW, Toyota, Volkswagen ve Volvo’ya lityum iyon pil tedarik ediyor. CATL geçen yıl yeni pil kapasitesine 12,6 milyar dolar yatırım yaptı.
Güney Koreli LG Energy Solution, yüzde 14 hisseyle ikinci en büyük pil üreticisi olmaya devam ediyor. Şirket Çin, G. Kore, Polonya ve ABD’de üretim yapmaktadır. Elektrikli araç akülerinin yanı sıra bilgi teknolojileri ve mobil cihazlar ile yüksek verimli enerji aküleri üretmektedir. Şirket, arızalı pillerden kaynaklanan yangın riskleri nedeniyle 2021’de geri çağrılan 143.000 Chevy Bolt elektrikli aracın kaybını karşılamak için General Motors’a 1,9 milyar dolar ödemeyi kabul etti.
BYD, 2021’de pazar payını neredeyse iki katına çıkardı ve geçen yıl yüzde 12 pazar payıyla Panasonic’in yerini üçüncü en büyük pil üreticisi aldı. Warren Buffett tarafından desteklenen şirket, piyasa değerine göre dünyanın en büyük üçüncü elektrikli otomobil üreticisi ve ayrıca küresel pazarda satılan piller üretiyor. Son satış rakamları, BYD’nin önümüzdeki aylarda veya yıllarda pazar payında LG Energy Solution’ı geçeceğini gösteriyor. 1995 yılında Çinli kimyager Wang Chuanfu tarafından kurulan ve adını Build Your Dreams ifadesinin baş harflerinden alan şirket, bugün 6 kıtada 30 endüstriyel tesisi ile lider bir teknoloji şirketi haline geldi.
Yüzde 10’luk pazar payıyla dördüncü sırada yer alan Japon üretici Panasonic, önümüzdeki yıl 4 milyar dolarlık yatırımla Kansas’ta dünyanın en büyük pil fabrikalarından birini kuracak. Yatırımla birlikte ilde 8 bin kişiye istihdam sağlanacak.
EN BÜYÜK YATIRIMLAR ABD’DE YAPILIYOR
En büyük elektrikli araç pazarı olan ABD’de en çok Koreli ve Japon şirketler yatırım yapıyor. Örneğin LG, bu yıl Arizona’daki yatırımlarını genişletti ve 5,5 milyar dolar yatırım kararı aldı. Batarya sektöründeki en büyük yatırımlardan biri bu… Şirket, 3,2 milyar dolara elektrikli araçlar için lityum-iyon pil ve 2,3 milyar dolar yatırımla lityum-demir-fosfat pil üretecek tesis kuracak.
Ayrıca Toyota 1,3 milyar dolar, Stellantis ve Samsung ise 2,5 milyar dolar yatırım kararı aldı. Ford ise Çinli CATL şirketinin teknolojisini kullanarak Michigan’da 3.5 milyar dolarlık fabrika kuracak. Son olarak Hyundai ve LG, 3 bin kişiye istihdam sağlayacak Georgia eyaletine 4,3 milyar dolar yatırım yapacaklarını açıkladı.
Elon Musk’ın Tesla’sı elektrikli otomobil fabrikasının ardından Çin’de büyük bir pil fabrikası kuruyor. Tesla’nın halen Şangay’da bir fabrikası bulunan yeni fabrikasının 2024 yılının ikinci çeyreğinde üretime başlaması planlanıyor. Yılda ‘Megapack’ adı verilen 10 bin adet pil üretilmesi planlanıyor. Bu da saatte 40 gigawatt güç depolama anlamına geliyor. Tek bir Megapack ünitesi, bir saat içinde 3.600 eve güç sağlamak için yeterli gücü depolayabilir.
ÇİNLİ ŞİRKETLER AVRUPA’DA YOĞUNLAŞTI
Yatırımlarını daha çok Avrupa’da yoğunlaştıran Çinli şirketler bu pazara para akıtıyor. Pil üreticileri, İngiltere, Fransa, Almanya ve Macaristan’da tesisler kurarak veya genişleterek bu talebi karşılamayı planlıyor. Çinli şirketler, 2018’den bu yana Avrupa’daki pil tesislerine toplam 17,5 milyar dolarlık yatırım yaptı.
Bunların en büyüğü Macaristan’da yaşanıyor. Çinli CATL şirketinin Macaristan’daki 7.8 milyar $’a varan yatırımı, şirketin yurtdışındaki en büyük yatırımı olacak. Macaristan’ın Debrecen şehrinde kurulacak olan tesis, Avrupa’nın en büyük pil fabrikası olacak.
Ayrıca Debrecen’de Alman otomotiv devi BMW, yüksek gerilimli akülere 2 milyar Euro’luk yatırım yapacak. Şirketin bu şehirde halen bir otomobil fabrikası bulunuyor.
TÜRKİYE’DE YATIRIM YOK AMA SİRO’NUN YATIRIMLARI BAŞLADI
Farkındaysanız Türkiye’nin bu yatırımlara sözü yok. Ne Çinlilerin ne de diğer firmaların Türkiye tercihi yok.
Ancak Türkiye bu konuda da değerli adımlar attı. Kendi pil hücremizi geliştirmek ve üretmek için yatırıma başladık. Yerli otomobil şirketi Togg ile dünyanın 12. büyük akü üreticisi Farasis Energy’nin yüzde 50-50 ortak girişimiyle kurulan Siro’nun Pil Geliştirme ve Üretim Yerleşkesi’nin temel atma töreni Nisan ayında gerçekleştirildi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan.
Siro’nun hedefi 10 yılda GSYİH’ya 30 milyar Euro’nun üzerinde katkı sağlamak ve 7 binin üzerinde çalışan istihdam etmektir. Batarya hücresi dahil yıllık 20 GWh üretim kapasitesi hedefiyle, bölgedeki imkanlarla birlikte şirketin üretiminin 2035 yılına kadar 50 GWh’ye çıkarılması hedefleniyor.
Ayrıca Aspilsan Enerji’nin akü yatırımları da bulunmaktadır. Aspilsan, yeni yatırımı olan Lityum İyon Silindirik Pil Üretim Tesisi ile günlük 24 bin adet üretim kapasitesine ulaştı. Şarj edilebilir piller, hibrit araçlar ve medikal gibi alanlarda kullanılabildiği gibi askeri teknolojilerde de kullanılabiliyor.
